Lautverschiebung

Verschiebung der Plosive:

bh, dh und gh - so klang es einst, so weich, charmant, apart.
Die Lautverschiebung mocht' das nicht, sie wollt's germanisch-hart.
Die aspirierten Medien verloren ihren Hauch;
und Medien und Tenues veränderten sich auch:
Die Stimme schwand dem b, d, g, jetzt nennt sich's p, t, k.
Das alte p, t, k, empört, zischt leise f, þ, h.

Das Hildebrandslied



Hildebrandslied, 9. Jahrhundert.
Die ersten drei Verse in Georg Baeseckes von altniederdeutschen Elementen bereinigter, rein althochdeutscher Fassung:
Ih gihorta daz sagen,
daz sih urhizzun einon muozin,
Hiltibrant enti Hadubrant untar heriun zueim.


Codex Casselanus

(2° Ms. theol.54, Bl. 1r; zeilengetreue Umschrift)


Ik gihorta ðat seggen ðat sih urhettun ænon muo
tin · hiltibraht enti haðubrant · untar heriun tuem,
sunufatarungo · iro saro rihtun garutun sê iro
guðhamun · gurtun sih · iro · suert ana · helidos
ubar hringa do sie to dero hiltiu ritun · hiltibraht
gimahalta heribrantes sunu · her uuas heroro
man ferahes frotoro · her fragen gistuont fohem
uuortum · wer sin fater wari fireo in folche eddo
welihhes cnuosles du sis · ibu du mi enan sages · ik
mi de odre uuet chind in chunnincriche · chud ist
min al irmindeot · hadubraht gimahalta hilti
brantes sunu dat sagetun mi usere liuti alte anti
frote dea érhina warun · dat hiltibrant hætti
min fater · ih heittu hadubrant · forn her ostar
gihueit floh her otachres nid hina miti theotrihhe ·
enti sinero degano filu · her furlaet in lante luttila
sitten prut in bure barn unwahsan arbeo laosa ·
heraet ostar hina det sid detrihhe darba gi
stuontum fatereres mines · dat uuas so friunt
laos man her was otachre ummet tirri dega
no dechisto unti deotrichhe · darba gistontun
her was eo folches at ente imo wuas eo peheta ti leop ·
chud was her chonnem mannum ni waniu ih
iu lib habbe wettu irmingot quad

Codex Casselanus, 2° Ms. theol.54, Bl. 76v

(Zeilengetreue Umschrift)

hiltibraht obana ab heuane dat du neo dana halt mit sus
sippan man dinc ni gileitos · want her do ar arme wuntane
bouga cheisuringu gitan · so imo se der chuning gap
huneo truhtin · dat ih dir it nu bi huldi gibu · hadubraht
gimalta hiltibrantes sunu · mit geru scal man geba infa
han ort widar orte · du bist dir alter hun ummet spaher
spenis mih mit dinem wuortun wili mih dinu speru wer
pan · pist also gialtet man so du ewin inwit fortos ·
dat sagetun mi seolidante westar ubar wentilseo dat
man wic furnam · tot ist hiltibrant heribrantes suno ·
hiltibraht gimahalta heribrantes suno · wela gisihu ih
in dinem hrustim dat du habes heme herron goten
dat du noh bi desemo riche reccheo ni wurti · wela
ga nu waltant got quad hiltibrant wewurt skihit ·
ih wallota sumaro enti wintro sehstic ur lante · dar
man mih eo scerita in folc sceotantero so man mir at
burc enigeru · banun ni gifasta · nu scal mih suasat
chind · suertu hauwan breton mit sinu billiu eddo
ih imo ti banin werdan · doh maht du nu aodlihho
ibu dir din ellen taoc · in sus heremo man hrusti gi
winnan rauba bihrahanen · ibu du dar enic reht ha
bes · der si doh nu argosto quad hiltibrant ostarliuto
der dir nu wiges warne nu dih es so wel lustit · gudea
gimeinun niuse de motti · werdar sih dero hiutu hregilo
hrumen muotti · erdo desero brunnono bedero uual
tan · do lettun se ærist asckim scritan scarpen scurim
dat in dem sciltim stont · do stoptun tosamane staim
bort chludun · hewun harmlicco huitte scilti ·
unti im iro lintun luttilo wurtun · giwigan miti wabnum